सुनिता महतो, १ कार्तिक, महोत्तरी – कानुनले बर्जित गरेकाे काम राेक्न र गर्नेलार्इ कार्वाही गर्न सरकारले प्रहरी खटाएकाे छ तर महोत्तरीको भरतपुरमा प्रहरीको सामुन्ने दाईजो सहितको वालविवाह भएको छ । गत विहीबार कान्तिबजारस्थित शिव मन्दिरमा प्रहरी चौकी कान्तिवजारका असई लक्ष्मी राउतको आँखाको अगाडि सार्वजानिक स्थानमा एक जोडी वालवालिकाको विवाह सम्पन्न भएको हो ।
प्रहरी चौकी कान्तिबजार भन्दा ५ सय मिटरको दुरीमा रहेको शिव मन्दिरमा भरतपुर ६ डुबरबन्हाका १६ बर्षिया सविता कुमारी महतो र भरतपुर ९ पडोरियाका १६ बर्षिया कृष्ण महतोका वीचमा उमेर नपुग्दै वालविवाह भएको हो ।
कृष्णका वुवा सत्रुधन महतोले खुलेआम समाजका सामुन्ने सविताका वुवा रामजीवन महतोसँग २ लाख रुपैयाँ दाईजो स्वरुप माग गरेको र सो दाईजो रकम केटी पक्षले उपलब्ध गराएपछि मात्र उनीहरुको वीचमा वाल विवाह सम्पन्न भएको हो ।
आर्थिक रुपमा विपन्न रहेको सविताको वुवा रामजीवनले ऋण लिएर आफनी छोरीको ईज्जत जोगाउनको लागि सो रकम व्यवस्था गरेका थिए ।
५ जना छोरीहरु मात्र रहेको रामजीवनले एकैदिनमा जसरी पनि तत्कालै रकम उपलब्ध गराएपछि सविता र कृष्णको विवाह स्थानिय शिव मन्दिरमा मैथिली संस्कार अनुसार एकैदिनमा नै सम्पन्न भएको हो ।
कृष्ण र सविताको विवाह नहुञ्जेलसम्म प्रहरी चौकी कान्तिबजारका असई लक्ष्मी राउत पनि विबाहस्थलमै थिए ।
दाईजो सहितको वालविवाह हुँदा समेत प्रहरीले सो विवाह रोक्नको लागि पहल किन गर्नुभएन पत्रकारले सोधेको प्रश्नको जवाफमा असई राउतले कही कतैबाट यो विवाह रोक्नको लागि लिखित रुपमा जानकारी नआएकोले आफुले तत्काल केही गर्न नसक्ने प्रतिक्रिया दिएका थिए ।
घटनास्थलमा समाचार संकलनका लागि गएका पत्रकार सुनिता महतोले स्थानिय वुद्धिजिवी, नागरिक समाज, राजनितीकर्मी, प्रहरी, प्रशासनलाई उक्त विवाह रोक्नको लागि गरिएको हरेक प्रयास विफल भएको थियो । सो विवाह समारोहमा उपस्थित हरेकको मनमा एक प्रकारको नौलो उत्साह र उमंग छाएको थियो ।

गत साउन महिनामा महोत्तरीको टुटेश्वरनाथ महादेव मन्दिरमा लागेको सोमबारी मेला भर्नको लागि गएको समयमा दुवै जनावीच प्रेम स्थापित भएको थियो ।
निरक्षर रहेको सविता र कृष्णवीच मोवाईलको साहारामा उनीहरुको वीचको प्रेम दिनप्रतिदिन बढदै गएको र अन्ततः उनीहरुको प्रेम विवाहको रुपमा परिणत भएको स्थानिय रुदल महतोले बताए ।
आफुहरुले सविता र कृष्णलाई सम्झाउने गरेको हरेक प्रयास असफल भएको र उनीहरु एक अर्काको विना बाँच्न नसक्ने र छुट्टाए आत्महत्या गर्ने सम्मको चेतावनी दिएपछि वाध्य भएर समाजलाई उनीहरुको विवाह मञ्जुर भएको र विवाह गराउने सहमति भएको महतोले बताए ।

यता विवाह हुनुभन्दा केही घण्टा पहिले प्रहरी चौकी कान्तिवजारमा केटाकेटीलाई स्थानियवासीको रोहवरमा सम्झाई बुझाई केटालाई केटाको बुबाको जिम्मा र केटीलाई केटीको बुबाको जिम्मेबारी सुम्पेको असई राउतकाे भनार्इ छ ।
केटा र केटीले कुनै पनि हालतमा आफुहरु छुट्टिएर नबस्ने जनाएपछि उनीहरुको विवाह राजी अनुसार नै भएको असई राउतकाे प्रतिक्रिया छ ।
समाज एक्काईसौ सताब्दीमा प्रवेश गरिसकेको र समाज परिवर्तनको क्रममा रुढीवादी संस्कार पुनः समाजको स्थापित गर्नका लागि सविता र कृष्णको विवाहले काम गरेको स्थानिय वुद्धिजिवीहरुको प्रतिक्रियाले दिएका छन ।
समाजबाट वालविवाह लगायतका महिलासँग सम्बन्धित रहेको यस्ता घटनाहरु रोक्नका लागि महिलाहरुलाई समेत सचेत हुनुपर्ने आवश्यक रहेको स्थानिय राजनितीकर्मी गोकुल महतोको भनाई छ ।
यता स्थानियवासीले समाजमा वालविवाह अहिले पनि यथावत रहेको र यस्ता विवाहहरु समाजमा अगामी मंसिरदेखि खुलेआम रुपमा हुने भएकोले सम्बन्धित सरोकारवाला निकायलाई त्यस्ता विवाह रोक्नका लागि चुनौती दिएका छन ।
अहिले एक्काईसौ सताब्दीमा पनि वालविवाह अन्त्य हुनुको सट्टा वालविवाहमा वृद्धि भईरहेको पाईएको छ । पहाडी समुदाय भन्दा बढी मधेशी समुदायका मानिसहरुले वालविवाहलाई निरन्तरता दिईरहेको पाईएको छ ।
नेपालको नयाँ संविधान २०७२ को धारा ३९ को भाग ३ को बुँदा नं. ५ मा कुनै पनि उमेर नपुगेको वालवालिकाको विवाह गर्न र गराउन कानुन रुपमा निश्तेज गरिएको छ ।
यस्तो गरिएको पाईएका खण्डमा कानुन अनुसार कारवाही गरिने व्यवस्था स्पष्ट रुपमा उल्लेख गरिएको छ । तर प्रहरी, वुद्धिजिवी, समाजसेवीको सामुन्ने भएको यो विवाहले कानुन लगायत संविधानको समेत उल्लंघन गरिएको छ ।